ნინო ანანიაშვილი,
http://www.24saati.ge/weekend/story/42966-jorj-balanchini-baletis-sheqspiri
თბილისის ზაქარია ფალიაშვილის სახელობის ოპერისა და ბალეტის თეატრის საბალეტო დასის სამხატვრო ხელმძღვანელი: - ადვილი ნამდვილად არ არის და მინდა გითხრათ ისიც, რომ ყველა დასს არ აძლევენ ბალანჩინის ბალეტების ცეკვის უფლებას, - უნდა ჩამოვიდნენ და ნახონ რა დონის დასია, რამდენად პერსპექტიული, რა რეპერტუარს ცეკვავს, მერე ძალიან დიდი კონტროლია თუ როგორ სრულდება ბალანჩინის სპექტაკლები ლიცენზიის მიღების შემდეგ. მე დიდი ხანია ძალიან კარგი ურთიერთობები მაქვს ბალანჩინის ფონდთან, ჩემს ამერიკელ კოლეგებთან, რომლებიც მიცნობენ, როგორც ბალერინას და როგორც დასის სამხატვრო ხელმძღვანელს. ძალიან მიხარია ის, რომ ბალანჩინის ბალეტები, რაც გვაქვს რეპერტუარში, ჩვენთან დადგეს ბარტ კუკმა და მარია კალეგარმა, სწორედ ბალანჩინის New York City Ballet-ის ყოფილმა სოლისტებმა და ბალანჩინის ფონდის ბალეტმაისტერებმა, რომლებიც უშუალოდ მუშაობდნენ “მისტერ ბისთან”. ამ ფაქტორს ჩემთვის ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს იმიტომ, რომ ისინი ორიგინალში ცეკვავდნენ ბალანჩინის შედევრებს, პერსონალურად მისგან ისწავლეს სტილი, ყოველი მოძრაობა, რაზე უნდა გაკეთდეს აქცენტი... ის მესამე თაობა, ვისაც “მისტერ ბისთან” არ ჰქონდა შეხვედრა, ისინი სპექტაკლებში კარგავენ იმ ნიუანსებს, რასაც თვალით ვერ შეამჩნევ, მაგრამ გულით იგრძნობ... ამიტომ როდესაც ჩვენ წლებია ვცეკვავთ ბალანჩინის ბალეტებს ასეთ მაღალ დონეზე, ფონდიდან უკვე გვაქვს ნდობა. - See more at: http://www.24saati.ge/weekend/story/42966-jorj-balanchini-baletis-sheqspiri#sthash.mzHjCv89.dpuf
ქართული დიასპორა
საქართველოს მოქალაქეობა
გურჯი ხათუნი
თურქეთში მცხოვრები ქართველების ასიმილაცია
„მე უკვდავებისთვის კი არა, ჩემი ხალხისთვის ვიცხოვრე”,
– ეს სიტყვები საქართველოდან შორს, თურქეთის სოფელ ჰაირიეში, აჰმედ ოზქან მელაშვილის საფლავის ქვას თურქულთან ერთად ქართულ ენაზეც აწერია.
აჰმედ მელაშვილი ქართველ მუჰაჯირთა შთამომავალი იყო. ის 1922 წლის 10 ივნისს სოფელ ქოჩბაირში დაიბადა. ბავშვობაში თურმე სახლის გადახურვაში ეხმარებოდა მამას – სახურავიდან გადმოვარდნილა, ფეხი მოუტეხია და დაკოჭლებულა. ოჯახს ძალიან უჭირდა, მაგრამ მშობლებს ყველაფერი გაუკეთებიათ იმისთვის, რომ აჰმედს განათლება მიეღო.
XX საუკუნის 70-იანი წლებიდან მუჰაჯირების შთამომავლებმა გააცნობიერეს ეთნიკური ასიმილაციის საფრთხე და ქართული იდენტობის გადარჩენისა და გაძლიერებისთვის ზრუნვა დაიწყეს. მათ მოძრაობას სათავეში ედგა ცენტრალურ თურქეთში მცხოვრები აჰმედ მელაშვილი.
იმხანად თურქეთელი ქართველები სრულ ინფორმაციულ ვაკუუმში იმყოფებოდნენ, არაფერი იცოდნენ საქართველოს, ქართული კულტურისა და დამწერლობის შესახებ, ამიტომ მოძრაობის მესვეურებმა, უპირველეს ყოვლისა, გამოსცეს „ქართული დედა ენა” და ჟურნალი „ჩვენებურები”, რათა რაც შეიძლება მეტ იქაურ ქართველს გაეგო საკუთარი წარსულისა და იდენტობის შესახებ და შეესწავლა ქართული დამწერლობა.
1955 წელს აჰმედი დაქორწინდა და მეუღლესთან, ქალბატონ იუქსელთან ერთად ინეგოლის რაიონის ქართულ სოფელ ჰაირიეში დასახლდა. 1956 წელს აჰმედ და იუქსელ მელაშვილებს ვაჟი შეეძინათ, რომელსაც სახელად იბერია დაარქვეს, ხოლო 1957 წელს დაიბადა მათი ქალიშვილი თამარი.
1959 წელს აჰმედს ოჯახთან ერთად ქალაქ ბურსაში მოუწია გადასვლა, სადაც მან არქიტექტურულ ბიუროში დაიწყო მუშაობა, მომდევნო წელს კი სტამბოლში ჩავიდა და უნივერსიტეტის არქიტექტურის ფაკულტეტზე ავადმყოფობისა და უსახსრობის გამო შეწყვეტილი სწავლა გააგრძელა.
სტამბოლში ყოფნისას იგი დაუახლოვდა სტამბოლის ქართველ კათოლიკეთა მონასტერს. სავანეში მოღვაწე ქართველი მღვდლის დახმარებით მან კარგად შეისწავლა ქართული წერა-კითხვა, საქართველოს ისტორია და კულტურა.
ბურსის გარშემო ქართველთა 16 სოფელია, მათ შორის – ჰაირიეც. ჰაირიეში აჰმედმა 1961 წელს თურქეთში ერთ-ერთი პირველი კოოპერატივი დააფუძნა. მისი დაარსებით ის მიზნად ისახავდა ქართველების განათლების ხელშეწყობას. შეიძლება ითქვას, რომ აჰმედ მელაშვილი მთელ თავის ენერგიას ქართველების ეთნიკური თვითშეგნების გამოღვიძებას ახმარდა.
50-იანი წლების ბოლოს აჰმედი დაუკავშირდა ემიგრანტ ქართველებს, რადგან მათთან უფრო ადვილი იყო კავშირების გაბმა, ვიდრე საბჭოთა საქართველოსთან. ის დაუმეგობრდა პარიზში მყოფ ემიგრანტებს და იქაური ქართული ჟურნალის, „თავისუფლების ტრიბუნის”, ჯგუფს.
1962 წელს სოფელ ჰაირიეში აჰმედმა ჩამოაყალიბა ქართული ხალხური სიმღერისა და ცეკვის ანსამბლი. ამავე პერიოდში მან ქალაქ ინეგოლში დააარსა „კავკასიის კულტურის საზოგაოება”. იგი ცდილობდა, შეენარჩუნებინა და გადაერჩინა არა მარტო ქართული კულტურა, ფოლკლორი და ენა, არამედ სხვა კავკასიელ ხალხთა ეთნოკულტურებიც. ამის გამო ის უდიდესი ავტორიტეტით სარგებლობდა თურქეთის აფხაზურ და ჩრდილოკავკასიურ დიასპორებში.
1968 წელს აჰმედ ოზქან მელაშვილმა თურქულად დაწერა წიგნი „გურჯისტანი”, რომელშიც მოთხრობილია საქართველოს ისტორიის, ქართული კულტურის, ლიტერატურის, ხელოვნებისა და ფოლკლორის შესახებ. წიგნს დიდი გამოხმაურება მოჰყვა თურქეთის ქართველობაში და, რასაკვირველია, თურქეთის ხელისუფლების ყურადღებაც მიიქცია. წიგნის ავტორობისა და გამოცემის გამო აჰმედ მელაშვილი დააპატიმრეს და კომუნისტური იდეების პროპაგანდა დასდეს ბრალად. იგი ორი თვის განმავლობაში იყო დაპატიმრებული, რის შემდეგაც სასამართლომ უდანაშაულოდ ცნო და გაანთავისუფლა.
„გურჯისტანის” გამოცემა უდიდესი მოვლენა იყო თურქეთის ქართველებისთვის. იქაურ ჩვენებურებს პირველად მიეწოდათ რეალური მასალა ქართული კულტურისა და საქართველოს ისტორიის შესახებ.
70-იან წლებში აჰმედმა რამდენიმეჯერ შეძლო საქართველოში ჩამოსვლა. მისი სტუმრობის შესახებ არსებობს იმ პერიოდის გამოჩენილი ადამიანების მოგონებები. როგორც ამ მოგონებებიდან ვიგებთ, 1978 წელს, საქართველოში უკანასკნელი სტუმრობის შემდეგ, აჰმედ მელაშვილი გულდაწყვეტილი წასულა სამშობლოდან – მან თვალნათლივ დაინახა საბჭოთა იმპერიის მიერ ანექსირებული საქართველოს მძიმე რეალობა.
აჰმედ მელაშვილი 1980 წლის 5 ივლისს მოკლეს ქალაქ ბურსაში, დილით, საკუთარი სახლიდან გამოსვლისას. თავდასხმის დროს მძიმედ დაიჭრა მისი ვაჟიც, რომელიც, საბედნიეროდ სიკვდილს გადაურჩა.
აჰმედ მელაშვილის მკვლელობა ბუნდოვანებითაა მოცული. ერთ-ერთი ვერსიით, ის თურქეთში იმხანად დაწყებულ პოლიტიკურ არეულობას შეეწირა და თურქული ულტრანაციონალისტური დაჯგუფების „რუხი მგლების” აქტივისტებმა მოკლეს, მეორე ვერსიით კი ის მოკლულია საბჭოთა სპეცსამსახურების მიერ, რომელთაც ბევრი რამის გამო აძლევდათ ხელს მისი სიკვდილი.
დღეს აჰმედ მელაშვილის საქმეს სხვა თურქეთელ ქართველებთან ერთად მისი ვაჟი, იბერია მელაშვილიც განაგრძობს. ის პატრონობს სტამბოლში თავის მიერ დაარსებულ ქართული ხელოვნების სახლს და უკვე ათეულობით წელია ხელმძღვანელობს ქართულ ფოლკლორულ ანსამბლ „კავკასიის მთას”.
